Aan de Commissaris van de Koning van de Provincie Zuid-Holland en aan de Statenleden van de Provincie Zuid-Holland.

Geachte dames en heren,

Namens TurbulenT, een groep verontruste inwoners van Hazerswoude-Rijndijk, Koudekerk aan den Rijn en Zoeterwoude-Rijndijk, richt ik mij opnieuw tot u.

Afgelopen vrijdag 14 mei heb ik mogen inspreken bij de Inspreekvergadering van de Provincie. De tekst die ik heb ingesproken, is bij u bekend.

In aanvulling daarop en ter voorbereiding van uw besluit over de RES 1.0 Holland Rijnland, ontvangt u deze brief.

Ik wijs u er op dat het Hof van Justitie van de Europese Unie te Luxemburg op 25 juni 2020 in de zaak Aalter en Nevele (ECLI:EU:2020:503) opnieuw en verstrekkender heeft uitgemaakt dat plannen en programma’s met aanzienlijke milieugevolgen op straffe van nietigheid vooraf planMER getoetst dienen te worden.

Deze MER toetsing vooraf is bij de RES 1.0 Holland Rijnland kennelijk uitgevoerd, maar u heeft de uitkomsten daarvan niet gekregen of in kunnen zien. U kunt daarom de RES 1.0 Holland Rijnland in beginsel niet rechtsgeldig goedkeuren. Het feit dat een zoekgebied nog niet definitief zou kunnen zijn, doet hier niets aan af.

Daarnaast is het aannemelijk dat, in het licht van de vaste en steeds verder aangescherpte rechtspraak van het Europese Hof, de vaste rechtspraak van de Raad van State op dit punt niet langer houdbaar is, want dit is rechtstreeks in strijd met het Europese recht.

De norm die uit de Strategische Milieubeoordelingsrichtlijn volgt is dat een plan of programma met aanzienlijke milieugevolgen slechts dan mag worden goedgekeurd als vooraf met wetenschappelijke zekerheid is vastgesteld dat de gezondheid van de mens en diens leefomgeving wordt beschermd of verbeterd. Dit heeft zowel betrekking op de algehele volksgezondheid als op de persoonlijke gezondheid van individuele omwonenden. Met mogelijke aantasting van de gezondheid van omwonenden wordt bovendien inbreuk gemaakt op de grondrechten van deze omwonenden.

Nu het een feit van algemene bekendheid is dat ten minste 10% van alle omwonenden ernstige hinder en overlast van windturbines ervaart en mogelijk gezondheidsschade ondervindt, betekent dit dat het zoekgebied langs de N11, zoals voorgesteld in de RES 1.0 Holland Rijnland, feitelijk al niet reëel mogelijk is. Hinder, schade en overlast toebrengen aan buren en omwonenden kwalificeert bovendien ook civielrechtelijk als onrechtmatig en is in strijd met het burenrecht (artikel 5:37 BW).

Ik verwijs u nogmaals naar de ervaringen van overlast en gezondheidsklachten van de omwonenden bij Windpark N33 in de gemeente Midden-Groningen. Daar bedraagt de afstand van windturbines tot woningen tussen de 700 meter (Zuidbroek) en 900 meter (Meeden). Het zoekgebied aan de N11 ligt veel dichter op bestaande en nieuw geplande woningen. In sommige gevallen minder dan 300 meter en bovendien ook nog eens ten zuiden van de woningen, terwijl de windturbines aan de N33 juist ten noorden van de woningen staan. De extra overlast door slagschaduw die bij het zoekgebied aan de N11 gaat optreden, speelt aan de N33 geen rol van betekenis bij de overlast en gezondheidsklachten, maar gaat bij ons ook een groot effect hebben op de leefbaarheid.

In alle redelijkheid zijn de te verwachten overlast en gezondheidsklachten in het gebied rond Hazerswoude-Rijndijk dus nog groter dan bij de N33. Bovendien gaat het bij ons dan ook om nóg meer woningen en inwoners die getroffen worden.

Als bestuurders van onze Provincie kent u allen de problematiek rondom Windpark Spui. U bent inmiddels ervaringsdeskundige met betrekking tot klachten van inwoners door windturbines die te dicht bij woningen zijn geplaatst.

Het zoekgebied voor de plaatsing van windturbines aan de N11 bij ons dorp bevindt zich niet alleen direct aan een drukke autoweg en spoorlijn, maar ook dichtbij hoogspanningsmasten, een hogedruk gasleiding, de ondertunneling van de HSL en een nog te bouwen spoorwegstation.

Stelt u zich eens voor wat er gebeurt, als er door een ongeluk met een van de windturbines een wiek zich in de grond boort bij de hogedruk gasleiding. Of met dezelfde impact een hoogspanningsmast raakt of een trein? Deze cumulatie van risico’s moet worden meegenomen in uw besluitvorming.

Gezien het voornoemde en de reeds gememoreerde tekst zoals door mij ingesproken afgelopen vrijdag, doe ik u allen opnieuw een dringend verzoek om de RES 1.0 Holland Rijnland niet goed te keuren.

Een goedkeuring van RES 1.0 Holland Rijnland zou ertoe kunnen leiden dat wij deze beslissing in rechte gaan betwisten, ook civielrechtelijk, waarbij de aansprakelijkheid als bestuurder, maar ook als persoon zal worden meegenomen. Bedenk daarbij dat jurisprudentie niet alleen als rechtsbron achteraf geldt, maar ook nieuw kan worden geschreven.

Tot slot meld ik u dat onze petitie tégen de komst van windturbines aan de N11 nu al ruim 2250 ondertekenaars heeft, terwijl de Gemeente Alphen aan den Rijn meent draagvlak te hebben aangetoond voor de plaatsing van windturbines aan de N11 door 137 inwoners van ons dorp mee te nemen in de gemeentelijke enquête.

Ik zou willen afsluiten met een een tweetal Oud Hollandse gezegdes, die hier goed toepasbaar lijken:

“Bezint eer ge begint.”

“Voorkomen is beter dan genezen.”

Onder voorbehoud van alle rechten en weren,

Met vriendelijke groet,

Rob van der Hoort
TurbulenT

Zienswijze Ontwerp Herziening Omgevingsbeleid Module Energietransitie

Voorwoord

Deze zienswijze richt zich op het plaatsen van grote windturbines op land. Daarnaast zal specifiek worden ingegaan op de locaties windpark Barrepolder, windpark Spookverlaat en het zoekgebied voor wind langs de N11 tussen deze beide locaties.

Daar waar het Ontwerp Herziening Omgevingsbeleid Module Energietransitie wordt bedoeld zal in deze zienswijze het woord Module worden gebruikt.

Windturbines op land

Aan het plaatsen van windturbines op land en dan vooral in de nabijheid van woningen kleven nogal wat nadelen en gevaren. Wij noemen geluidsoverlast door laagfrequent geluid, met als gevolg uitgebreide gezondheidsklachten met name veroorzaakt door slapeloosheid, slagschaduw vooral bij plaatsing ten zuiden van woningen en risico stapeling door plaatsing in de nabijheid van wegen, spoorlijnen, hoogspanningsmasten en gasleidingen. Het RIVM heeft voorzichtig geconcludeerd dat minimaal 10% van bewoners van huizen in de nabijheid van windturbines ernstige overlast ondervindt.

Als referentieprojecten waar deze effecten voor bewoners uit de hand zijn gelopen, noemen wij het windpark aan de N33 bij Meeden en Zuidbroek en windpark Spui in de Hoeksche waard. In april 2021 heeft de gemeente Midden Groningen unaniem gestemd voor het stopzetten van de windturbines aan de N33 ’s nachts, om de overlast van de bewoners te beperken. Deze windturbines staan aan de noordzijde op 700-900 meter afstand tot woningen.

Recent wetenschappelijk onderzoek heeft bovendien aangetoond dat er bij een windturbine van 4MW jaarlijks 180 kilo aan fijnstof vrijkomt. Bron: Effects of leading edge erosion on wind turbine blade performance, wiley.com. Een van de bestanddelen van deze fijnstof is Bisfenol A, een zwaar kankerverwekkende stof, schadelijk voor de volksgezondheid zelfs bij kleine hoeveelheden, volgens het RIVM. Bron: www.rivm.nl/bisfenol-a-bpa.

In Module wordt volledig voorbijgegaan aan de nadelige effecten op de volksgezondheid van windturbines in de nabijheid van woningen. Een planMER wat deze gezondheidseffecten niet onderzoekt en meeneemt is onvolledig en daarmee niet bruikbaar.

In de Toelichting Stand van Zaken planMER module Energie wordt uitgegaan van een “vuistregel” van 500 meter voor de afstand tussen een windturbine en een woonkern. De afstand in deze “vuistregel“ is onvoldoende. Zie de ervaring met de windparken Spui en Midden Groningen, waar al onacceptabele overlast is bij afstanden van 700-900 meter tussen windturbines en woningen. Als Europese richtlijn wordt tien maal de ashoogte van de windturbine gehanteerd als minimale afstand tussen windturbines en woonkernen. Onze zienswijze is, om deze Europese norm te volgen en geen eigen “vuistregels” te gebruiken die nergens op zijn gebaseerd. Deze “vuistregel” lijkt te worden verzonnen en gehanteerd om de plaatsing van windturbines in het Groene Hart mogelijk te kunnen maken.

Onze aanbeveling is om ook de juridische consequenties van de plaatsing van windturbines in de nabijheid van woningen mee te nemen in Module. Er wordt immers een onrechtmatige daad gepleegd wanneer er willens en wetens windturbines in de nabijheid van woningen worden geplaats waardoor schade, van te voren kenbare schade , wordt veroorzaakt aan de gezondheid, het welbevinden en de belangen van de bewoners van deze woningen. Bovendien is deze handelswijze ook in strijd met het Burenrecht.

Tot slot van dit gedeelte van onze zienswijze, komen wij op de planschade veroorzaakt door de plaatsing van windturbines op zo’n 300-500 meter van woonkernen. Vigerende jurisprudentie heeft een waardevermindering van onroerend goed vastgesteld van 40%. Hetgeen betekent dat een overgroot deel van onze drie dorpen 40% minder waard worden. Waarvan akte. In Module wordt planschade nergens genoemd.

Zoekgebied N11 met windparken Barrepolder en Spookverlaat

Op dit moment zijn klachten over geluidsoverlast al reden om de windturbines bij Spookverlaat regelmatig stil te zetten. Uitbreiding van dit windpark zal onherroepelijk leiden tot een toename van de klachten en daarmee een toename van het stilzetten. Bij het windpark Barrepolder zijn veel klachten van inwoners van Zoeterwoude-Rijndijk over slagschaduw. De huidige windturbines en ook de zoekgebieden aan de N11 zijn immers aan de zuidzijde van onze woonkernen. Vervanging of uitbreiding van Barrepolder zal leiden tot een toename van slagschaduw en een toename van gezondheidsklachten door geluidsoverlast. Door deze klachten zullen ook hier de windturbines regelmatig moeten worden stilgezet.

Het zoekgebied aan de N11 en windpark Barrepolder bevinden zich in de nabeiheid van een Natura2000 gebied, de Wilck en andere broedgebieden. Windturbines in de nabijheid van natuurgebieden dienen te worden voorzien van een stilstandvoorziening bij detectie van vogels. Opnieuw wordt daarmee de effectieve benutting van de capaciteit van de windturbines aanzienlijk verminderd.

Het zoekgebied voor wind aan de N11 bevindt zich direct aan een drukke snelweg, een drukke spoorlijn, de HSL, hoogspanningsmasten en een hoge druk gasleiding vlak onder het oppervlak. Daarbij komt nog dat zowel de snelweg als het spoor worden gebruikt voor chemische transporten. Deze stapeling van risico’s wordt onvoldoende meegenomen in Module en de Toelichting Stand van Zaken planMER module Energie. In onze zienswijze onverantwoordelijk en laakbaar.

Het zoekgebied voor wind aan de N11 zoals in Module wordt beschreven is in juni 2021 door de gemeenteraad van Alphen aan den Rijn geschrapt uit de RES1.0 Holland Rijnland. In het recente coalitie-akkoord van de gemeente Alphen aan den Rijn is vastgelegd dat er geen windturbines worden geplaatst aan de N11. De gemeenteraad heeft erkend dat de plaatsing van windturbines aan de N11 veel te dicht bij woonkernen is en heeft met haar besluit en coalitie-akkoord de gezondheid en de belangen van de inwoners beschermd.

Tevens is besloten om een participatietraject te starten, waarbij de Dorpsoverleggen en TurbulenT zijn betrokken. In dit participatietraject wordt onder meer gezocht naar alternatieve zoekgebieden voor wind op land waar plaatsing geen overlast veroorzaakt. Dit participatietraject is inmiddels gestart.

Tot onze verbazing wordt het zoekgebied voor wind aan de N11 gewoon weer opgenomen in Module. Dit geeft ons het gevoel dat de Provicie Zuid-Holland de besluiten van de Gemeente Alphen aan den Rijn terzijde schuift en bovendien de gezondheid en de belangen van de inwoners ondergeschikt maakt aan de plaatsing van windturbines. Zelfs als daarmee de uit ervaring bekende overlast en gezondheidsproblemen volgen. Overlast en klachten die onherrroepelijk gaan leiden tot het moeten stilzetten van de windturbines.

In onze zienswijze is het niet van belang om windturbines te plaatsen, maar om windturbines optimaal te benutten. Het afstrepen van het halen van een doelstelling op basis van alleen het plaatsen van capaciteit is in strijd met het beleid van de Provincie Zuid-Holland om in te zetten op een zorgvuldig gebruik van grondstoffen en een circulaire economie.

Daarbij komt dat de Provincie haar eigen beleid ondergraaft zoals is vastgelegd in de Omgevingsvisie Zuid Holland blz.10, citaat:

“7. Gezond en veilig Zuid Holland: beschermen en bevorderen van een gezonde, veilige leefomgeving.”

Het lijkt erop dat dit niet geldt voor de inwoners van Hazerswoude-Rijndijk, Koudekerk aan den Rijn en Zoeterwoude-Rijndijk. Met andere woorden, uw plannen in de Omgevingsvisie aan de ene kant worden gemakkelijk opzijgezet om andere plannen zoals in Module te kunnen realiseren. Vergelijkbaar met het met miljarden subsidiëren van het verbranden van biomassa en vervolgens de daarmee gepaard gaande significante stijging van CO2 uitstoot niet laten meetellen. Spelregels situationeel en naar believen toepassen of terzijde schuiven.

Onze conclusie in deze zienswijze is dat de plannen in Module leiden tot beslissingen die de belangen, de gezondheid en de veiligheid van de inwoners van de Provincie Zuid -Holland aanmerkelijke schade zullen toebrengen. Dit leidt onherroepelijk tot aansprakelijkheid van bestuurders en volksvertegenwoordigers die deze beslissingen nemen. Aansprakelijkheid als bestuurder en tevens aansprakelijkheid als natuurlijk persoon. De schade is immers in redelijkheid te verwachten, is daarmee geen onverwachte gebeurtenis en derhalve niet verzekerbaar. Het gebruik van gemeenschapsgeld ter derving van schade ontstaan door het willens en wetens handelen van verantwoordelijke bestuurders en/of volksvertegenwoordigers, wordt door TurbulenT als niet oorbaar beschouwd en zal primair dan ook niet door ons worden nagestreefd.

Volledigheidshalve sluiten wij een afschrift van een brief die wij in mei 2021 naar de Provincie Zuid Holland stuurden bij. Het daarin genoemde arrest van Nevele en de gevolgen daarvan zijn inmiddels door de Raad van State erkend en bekrachtigd. Onze waarschuwing toen is daarmee vrij snel na het versturen van onze brief bewaarheid.

Namens TurbulenT,

Rob van der Hoort